Teknoloji Uzay

RS-25 ROKET MOTORU

Roketler Newton’un 3. Kanunundan yaralanır, bilirsiniz ki her eylem için eşit ve zıt yönlü bir reaksiyon(etki tepki) oluşur. Roketteki yakıt ateşlendiğinde süpersonik hızlarda ters yönde itici bir kuvvet oluşur. Yanmayı oluşturmak için atmosferden oksijen alması gereken jet motorlarının aksine, roketler kendi oksitleyicilerini taşırlar. Böylece uzayda(boşlukta) bile çalışabilirler.

Piyasada birçok farklı roket var Atlas veya Ariane gibi yetenekli, çok aşamalı roketler . Birçok milletin birçok firmanın farklı modelleri mevcut lakin motorlarına bakıldığında aynı motorun farklı boyutlarda roketlere bağlı olduğunu görülmekte. Bu motorlardan bazıları Rus RD-180 onlarca yıldır sürekli kullanılmaktadır. Şimdilerde adından sık sık bahsedilen SpaceX’in Merlin motoru ise nispeten yeni Falcon roketini uzaya taşımakta. En yenilerden birisi ise Blue Origin BE-4. Bu yazıda İkonik ve güçlü olan bir roket motoru RS-25 i tanıtacağız.

Uzay mekiği ana motorunun üretilmesi için sözleşme Aerojet’e verildi. Şirket, 2013 yılında Praat&Whitney Rocketdyne ile birleşerek Aerojet Rocketdyne adını aldı. Uzay mekiği,sıvı oksijen ile beslenen 3 adet RS-25 motoruyla donatıldı. İkiz katı roket güçlendiricilerle birlikte uzay mekiği 2000 ton (4.4 milyon libre) olarak yörüngeye ulaşacaktı. Motor güç oranı %67 den %109 oranına çıkarıldı acil bir durumda muhtemelen bu rakam %111 e ulaşabilir. Deniz seviyesinde %100 itiş gücünde her bir motor 1670 kilonewton(380000 libre) itiş üretebilir. Vakumda ise 2090 kilonewton(470000 libre) güç üretebilir. Bu veriler %100 motor gücündeyken ama unutmamalıyız ki bu motor %100 ün üzerine çıkabiliyor. Eğer bir karşılaştırmaya ihtiyacımız varsa SpaceX Merlin motoru, deniz seviyesinde 845 kilonewton (190000 libre) itiş gücü üretiyor. Vakumda ise 914 kilonewton (205500 libre) güç üretiyor. Falcon 9 roketindeki 9 rakamı 9 tane Merlin motoru taşıdığını gösterir. Falcon Heavy de ise 27 adet bulunmakta rakamları karşılaştırdığımızda RS-25 motorunun ne kadar güçlü olduğu ortaya çıkıyor. Servis programı boyunca kullanılan toplam 46 adet RS-25 motoru vardı. Uzay mekiğini 135 kez başarıyla yörüngeye ulaştırdılar. Sadece bir RS-25, Challenger ile 1985’teki görevinde başarısız oldu, ancak servis hala mümkündü. Her bir Falcon Heavy deki Merlin motor sayısı RS-25 e göre daha fazla olarak inşa edildi. Servis programının sonu RS-25 motorunun sonu olurdu, ama NASA’nın Uzay Fırlatma Sistemiyle yeni bir kapı aralandı

Her bir RS-25 motoru 4.3 metre boyunda 2.4 metre çapındadır. Ana yakıttan sıvı hidrojeni ve sıvı oksijeni çeken dört adet turbo pompası yüksek basınçta yakıtı yanma odasına iletilir. Yanma odası içinde, yakıt ve oksitleyici birlikte karıştırılır ve ateşlenir.

SLS İlk blok 1 tasarımında, 70 metrik tonu yörüngeye taşıyabilecekti blok 2 konfigürasyonu 130 metrik tonu taşıyabilecektir. Uzay mekiğinin aksine SLS de 4 RS-25 motoru olacak yani sistem 9000 kilonewton (2milyon libre) itme gücüne ulaşabilecek. Çift katlı roket güçlendiriciler iler birlikte 32000 kilonewton a yükselecek. SLS nin bir parçası olarak NASA, SLS ile eşlenecek yeni bir motor kontrol cihazı tasarladı. 2017 yılı sonunda NASA yeni RS-25 kontrol cihazının 400 saniyelik testini tamamladı.

Uzay fırlatma sisteminde kullanılan her bir görev ABD vergi mükelleflerine 500 milyon $ ‘a mal olacak. Her bir RS-25 NASA ya maaliyeti 60 milyon $ civarındadır. SLS nin ham fırlatma kapasitesine sahip olmamasına rağmen o kadar parayla bir Falcon 9 uçurulabilir. Maliyet bakımından düşünüldüğünde ise RS-25 gibi tekrardan kullanılmayan bir roket sistemi yerine SpaceX ve Blue Origin’in yeniden kullanılabilirliği daha cazip geliyor. Ama RS-25 in gücünü ve yeteneğini takdir etmek gerekiyor.

SLS RS-25 Motor testi, 16 ocak 2018

SLS RS-25 Motor testi, 21 şubat 2018

Ek olarak NASA’nın yapay bulut üreterek yağmur yağdırdığı iddası na sahip olan videolar doğru değildir. NASA’nın yağmur yağdırdığı iddiasını taşıyan video incelendiğinde, iki farklı videonun birleştirilmesiyle oluşturulduğu görebiliyor. Video, yapay bulut üretimine değil Uzay Fırlatma Sistemi için yapılan bir motor(RS-25) testine ait.

Uzay Fırlatma Sistemi, NASA tarafından tasarlanan, ilk uçuşunu 2018 yılında gerçekleştirmesi beklenen, uzay mekiğinin yeni teknolojilerle geliştirilen fırlatma aracıdır. SLS’nin önceki fırlatma sistemlerinden farkı ise RS-25 adı verilen fırlatma aracına ait motorun, yakıt olarak sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakması, buna bağlı olarak da egzos dumanı olarak su buharını dışarı atmasıdır.

kaynakça;

https://www.nasa.gov/exploration/systems/sls/multimedia/rs-25-engine-infographic.html

https://www.rocket.com/space/liquid-engines/rs-25-engine

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir